LAUWERSOOG – De Nederlandse kottervisserij lijdt over de eerste helft van dit jaar een verlies van naar schatting meer dan 12 miljoen euro (vorig jaar 19 miljoen euro). Bijna alle vistechnieken zijn gemiddeld verliesgevend geweest. In de garnalenvisserij ging het slecht. Deze vissers maakten 7 miljoen euro verlies. Boomkor op platvis leed 4 miljoen euro verlies. Alleen de flyshootvisserij op mul en inktvis behaalde een positief resultaat van 1 miljoen euro.
Brandstofprijzen
De belangrijkste oorzaak van het verlies in de kottervisserij is nog steeds de hoge brandstofprijs. De prijs is wel iets gedaald naar gemiddeld 0,78 euro/liter. Deze was 0,94 euro/liter in het eerste halfjaar van 2022. Met name de grotere boomkorschepen hadden te lijden onder die hoge brandstofkosten. Andere kosten namen ook verder toe zoals die voor onderhoud en reparatie van de schepen.
Minder inzet, aanvoer en opbrengst
De inzet van kotters is in het eerste halfjaar van 2023 11% lager geweest ten opzichte van dezelfde periode 2022. Dat was een jaar waarin de inzet ook al met 16% was teruggelopen ten opzichte van 2021. De aanvoer van vis en garnalen is met 2,2 miljoen kg teruggelopen met 12% minder dan een jaar eerder. Het totaal volume vis en garnalen kwam uit op bijna 16 miljoen kilo tegenover iets meer dan 18 miljoen kilo in het eerste half jaar van 2022. De opbrengst was 82,5 miljoen euro en in 2022 was dit nog 95,5 miljoen euro. De kottervisserij leed in de eerste helft van dit jaar 12 miljoen euro verlies. In 2022 was dat zelfs 19 miljoen euro.
Visprijzen
De gemiddelde prijs van garnalen daalde begin dit jaar en lag in de eerstehelft van dit jaar ruim 90 eurocent lager dan in dezelfde periode van 2022, terwijl de aanvoer van garnalen teruggelopen is. De prijzen voor vis op de visafslagen stegen juist. De gemiddelde kiloprijzen bij de afslag voor tong, schol en inktvis kwamen uit op respectievelijk 17,28 euro (+17%), 2,75 euro (+5%) en 12,02 euro (+16%). De prijs voor mul daalde naar 7,82 euro (-15%).
Zuiniger met energie lukt nog niet
De gemiddelde gasolieprijs lag de eerste helft van dit jaar op 0,78 euro/liter. Dit is een verlaging van bijna 17% ten opzichte van 2022. Maar bedenk dat in dat jaar de prijs van gasolie al bijna 100% gestegen was. De visserij blijft onrendabel, ook nu de gasolieprijs is gedaald. Alternatieve of zuinigere visserijmethoden zijn er momenteel niet en innovatie is een langdurig proces. De Nederlandse visserijvloot is momenteel niet in staat om in korte tijd te transformeren naar een vloot met bijvoorbeeld andere vormen van voortstuwing of drastisch minder energieverbruik. De urgentie is hoog om andere businessmodellen te ontwikkelen.
In 2022 was de kottervisserij al verliesgevend
Het gehele jaar 2022 liet voor de kotters een verlies van 6 miljoen euro zien. In voorgaande jaren 2019, 2020 en 2021 waren de resultaten nog positief, respectievelijk 9, 5 en 4 miljoen euro. In de kottervisserij worden opvarende vissers uitbetaald via een deelloonsysteem. Hierbij delen zij in de netto-opbrengst nadat de kosten zijn betaald uit de visserij opbrengst. De kosten bepalen in belangrijke mate dus de hoogte van het inkomen van de vissers als zelfstandige ondernemers. Hoge kosten zorgen daarmee voor dalende inkomens.
De handel in vis groeit, maar niet door Noordzeevis
De Nederlandse visverwerkings-en handelsbedrijven wisten ondanks de dalende aanvoer van verse Noordzeevis toch groei te realiseren. Visproducten zoals gekweekte zalm uit Noorwegen, witvis zoals kabeljauw uit IJsland en gekweekte tropische garnalen uit Azië worden in grote volumes geïmporteerd om in Nederland verwerkt en verhandeld te worden.
De visverwerkende bedrijven zetten steeds meer in op deze niet-Noordzeevis. Het risico bestaat daarbij dat Nederland wel investeert in de verduurzaming en het behouden van een visserijvloot maar niet in de verwerkende keten van Noordzeevis. Een mogelijk gevolg in de toekomst daarvan kan zijn dat de vangsten weer toenemen, maar dat efficiënte visverwerking van verse Noordzeevis niet meer mogelijk is in Nederland.
Turbulente tijden door snel opeenvolgende veranderingen
Na de ingrijpende ontwikkelingen van de COVID-19 pandemie en Brexit zorgt nu de oorlog in Oekraïne voor sterk gestegen energieprijzen en inflatie. Visverwerkende bedrijven met veel koelcellen en diepvrieslijnen hebben te maken met sterk gestegen productiekosten. Deze gestegen kosten berekenen de bedrijven in de keten uiteindelijk grotendeels door aan de kopers. Dit zou supermarkten en consumenten ertoe kunnen bewegen alternatieve eiwitbronnen te kiezen zoals kip in plaats van vis.
Ook staat de handelsrelatie tussen de EU en Rusland onder druk door de oorlog in Oekraïne. De EU, waaronder Nederland, importeert met name witvis zoals koolvis en kabeljauw uit Rusland om producten zoals kibbeling te maken.